Tạp chí văn học
Tâm sự của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình của Hồ Xuân Hương
Hướng dẫn
Tự tình là bài thơ Hồ Xuân Hương tự viết về mình với những tâm sự thầm kín về số phận và tình duyên hẩm hiu của mình. Anh chị hãy phân tích những tâm sự của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình của Hồ Xuân Hương.
I. Dàn ý chi tiết cho đề phân tích tâm sự của nhân vật trữ tình trong Tự tình
1. Mở bài
Giới thiệu tác phẩm: Tự tình II là một trong những bài thơ nằm trong chùm thơ “Tự tình” của Hồ Xuân Hương. Bài thơ là nỗi đau thầm kín, nặng nề, tất cả làm nổi bật lên cảnh ngộ éo le, thân phận nhỏ bé cùng cái “tôi” đầy bản lĩnh, tài năng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.
2. Thân bài
– Hai câu đề đã mở ra với không gian và thời gian đầy đặc biệt: khi trời đã về khuya, không gian vắng lặng, tịch mịch.
+ Khi vạn vật đã chìm vào bóng đêm, không gian cũng bắt đầu vắng lặng đến rợn người cũng là lúc nhân vật trữ tình cảm nhận thấm thía nhất tình cảnh éo le của bản thân.
+ Âm thanh tiếng trống canh “văng vẳng” được sử dụng rất khéo, vừa tự nhiên vừa tinh tế đã gợi ra được không gian vừa mênh mông vừa vắng lặng.
– Người phụ nữ được đặt trong không gian mênh mông, vắng lặng giữa đêm khuya, những nỗi niềm chất chồng không biết ngỏ cùng ai, nàng hoàn toàn đơn độc, trơ trọi trong thế giới rộng lớn của cuộc đời
+ “Trơ cái hồng nhan với nước non”, động từ “trơ” được đảo lên đầu câu để gợi ra sự nhỏ bé của số phận, bạc bẽo của tình duyên.
+ Câu thơ thể hiện cái xót xa của một cái tôi giàu ý thức về cuộc đời, thân phận.
– Trong sự cô đơn cùng những tâm sự chất chồng như núi, người phụ nữ ấy đã tìm đến rượu để làm vơi đi nỗi sầu
+ Càng uống càng tỉnh, uống rượu mà như uống sầu uống tủi.
+ “Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn” đã tạo tương quan giữa thiên nhiên và thân phận của nữ sĩ.
– Nhà thơ đã bộc lộ sự phẫn uất, bất bình trước thực trạng bó buộc, mất tự do của tình cảnh để thể hiện khát vọng vượt thoát khỏi hoàn cảnh.
– Hai câu kết của bài thơ Tự tình mang ý vị của tiếng cười khẩy chua chát hơn là nỗi buồn tủi, xót xa.
3. Kết bài
Tự tình II là tiếng lòng xót xa, phẫn uất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương trước duyên phận hẩm hiu, bất hạnh, bài thơ cũng thể hiện khát khao hạnh phúc đến cháy bỏng cùng sự phản kháng mạnh mẽ để vượt thoát khỏi số phận.
Bài liên quan đến bài thơ Tự tình:
>>Phân tích bài thơ Tự tình của nữ sĩ Hồ Xuân Hương – Văn mẫu lớp 11 tuyển chọn
>>Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam qua bài thơ Tự tình của Hồ Xuân Hương
>>Cảm nhận của anh chị về nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình II của nữ sĩ Hồ Xuân Hương
>>Trình bày cảm nhận của anh chị về bài thơ Tự tình của tác giả Hồ Xuân Hương
II. Bài tham khảo cho đềphân tích tâm sự của nhân vật trữ tình trong Tự tình
Tự tình II là một trong những bài thơ nằm trong chùm thơ “Tự tình” của Hồ Xuân Hương. Bài thơ là nỗi đau thầm kín, nặng nề, tất cả làm nổi bật lên cảnh ngộ éo le, thân phận nhỏ bé cùng cái “tôi” đầy bản lĩnh, tài năng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.
Hai câu đề đã mở ra với không gian và thời gian đầy đặc biệt: khi trời đã về khuya, không gian vắng lặng, tịch mịch:
“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non”
Khi vạn vật đã chìm vào bóng đêm, không gian cũng bắt đầu vắng lặng đến rợn người cũng là lúc nhân vật trữ tình cảm nhận thấm thía nhất tình cảnh éo le của bản thân. Âm thanh tiếng trống canh “văng vẳng” được sử dụng rất khéo, vừa tự nhiên vừa tinh tế đã gợi ra được không gian vừa mênh mông vừa vắng lặng. Bút pháp lấy động tả tĩnh với âm thanh tiếng trống canh văng vẳng từ xa đến gần không làm cho không gian bớt tịch mịch mà ngược lại càng tô đậm thêm cái tĩnh của không gian, cùng cái động của tâm trạng, lòng người. Cách cảm nhận bước đi của thời gian qua tiếng trống canh và tiếng gà gáy là cách cảm nhận đậm chất Á Đông. Đó không chỉ là thời gian của vũ trụ mà còn là thời gian tâm lí, thấm đẫm chất trữ tình.
Người phụ nữ được đặt trong không gian mênh mông, vắng lặng giữa đêm khuya, những nỗi niềm chất chồng không biết ngỏ cùng ai, nàng hoàn toàn đơn độc, trơ trọi trong thế giới rộng lớn của cuộc đời và trong thế giới riêng của chính mình. “Trơ cái hồng nhan với nước non”, động từ “trơ” được đảo lên đầu câu để gợi ra sự nhỏ bé của số phận, bạc bẽo của tình duyên. Câu thơ thể hiện cái xót xa của một cái tôi giàu ý thức về cuộc đời, thân phận.
“Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn”
Trong sự cô đơn cùng những tâm sự chất chồng như núi, người phụ nữ ấy đã tìm đến rượu để làm vơi đi nỗi sầu nhưng dường như càng uống càng tỉnh, uống rượu mà như uống sầu uống tủi. “Say” là trạng thái con người sống trong vô thức, có thể tạm quên đi nỗi buồn nhưng “say lại tỉnh” sẽ càng khắc sâu hơn nỗi buồn thương, và không có gì đau đớn hơn, ngỡ ngàng hơn khi người ta giật mình từ cơn say và tiếp tục nỗi đau của mình như Nguyễn Du từng viết “Khi tỉnh rượu lúc tàn canh/ Giật mình mình lại thương mình xót xa”.
“Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn” đã tạo tương quan giữa thiên nhiên và thân phận của nữ sĩ. Hình tượng thơ mang đến cho người đọc nhiều liên tưởng độc đáo, dường như tuổi xuân của người phụ nữ cũng sẽ trôi mau như vầng trăng bóng xế, cũng phải chăng sự dang dở của tình duyên cũng không trọn vẹn như vầng trăng khuyết.
“Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn”
Bao nỗi buồn tủi, cô đơn đã dồn nén để khi bùng phát sẽ thật dữ dội. Đến đây, nhà thơ đã bộc lộ sự phẫn uất, bất bình trước thực trạng bó buộc, mất tự do của tình cảnh để thể hiện khát vọng vượt thoát khỏi hoàn cảnh. “Xiên ngang”, “đâm toạc” đã thể hiện sự phản kháng, tạo cảm giác của của sự nổi loạn. Nỗi buồn trong thơ Hồ Xuân Hương không bi lụy, yếu đuối mà trái lại nó có sức mạnh cổ vũ con người đấu tranh, mạnh mẽ đứng dậy trong chính bi kịch của cuộc đời mình.
“Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
Mảnh tình san sẻ tí con con”
Hai câu kết của bài thơ Tự tình mang ý vị của tiếng cười khẩy chua chát hơn là nỗi buồn tủi, xót xa. “Xuân” được nhắc đến trong bài thơ không chỉ gợi đến mùa xuân tuần hoàn của vũ trụ mà còn gợi liên tưởng đến tuổi xuân hữu hạn, một đi không trở lại của con người. “Mảnh tình san sẻ tí con con” là cách nói giảm dần nhưng càng làm cho nghịch cảnh của nữ sĩ trở nên éo le hơn, bất hạnh hơn. Mảnh tình vốn đã gợi ra sự nhỏ bé, không trọn vẹn lại phải san sẻ chỉ còn “tí con con” thật tội nghiệp, xót xa biết bao. Tuy mạnh mẽ, cố gắng gượng vượt lên nhưng người phụ nữ trong bài thơ vẫn không thể thoát ra khỏi bi kịch bởi xã hội đen tối lúc bấy giờ đã tạo thành rào cản ngăn cách người phụ nữ với hạnh phúc, tự do.
Tự tình II là tiếng lòng xót xa, phẫn uất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương trước duyên phận hẩm hiu, bất hạnh, bài thơ cũng thể hiện khát khao hạnh phúc đến cháy bỏng cùng sự phản kháng mạnh mẽ để vượt thoát khỏi số phận.
Theo Tapchivanhoc.com
