Tạp chí văn học
Sử thi là một thể loại của văn học dân gian Việt Nam. Sử thi còn gọi là anh hùng ca – là những bài ca lịch sử, bài ca ca ngợi các anh hùng, nó gắn liền với những biến cố, sự kiện đặc biệt của lịch sử dân tộc trong một thời kì nhất định. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng được một tìm hiểu một tác phẩm sử thi anh hùng như thế, tác phẩm Chiến thắng Mtao – xây. Qua đoạn trích, ta sẽ cảm nhận được những hình ảnh giàu đẹp, giầu nhịp điệu và phóng đại đề cao nhân vật anh hùng trong tác phẩm. Mình sẽ hướng dẫn các bạn soạn bài Chiến thắng Mtao – xây Ngữ văn 10 tập 1 để cảm nhận rõ hơn điều đó.
SOẠN BÀI CHIẾN THẮNG MTAO – XÂY NGỮ VĂN 10 TẬP 1
I. Tìm hiểu đoạn trích Chiến thắng Mtao – xây Ngữ văn 10 tập 1
1. Khái niệm về sử thi
- Sử thi là một thể loại của văn học dân gian Việt Nam, nó còn được biết đến như là anh hùng ca – là những bài ca lịch sử, bài ca ca ngợi các anh hùng, nó gắn liền với những biến cố, sự kiện đặc biệt của lịch sử dân tộc trong một thời kì nhất định.
2. Tác phẩm
Tóm tắt đoạn trích:
Đoạn trích Chiến thắng Mtao – xây Ngữ văn 10 tập 1 thuộc phần giữa của toàn bộ sử thi, kể về việc Đăm săn đánh Mtao – xây để cứu vợ. Đăm săn sau khi lấy con gái của tù trưởng là Hơ Nhị và Hơ Bhị đã trở thành một tù trưởng giầu có và uy danh lừng lẫy. Nhân lúc Đăm săn cùng dân làng lên rẫy, ra sông lao động sản xuất, các tù trưởng khác Kên Kên (Mtao Grứ) và tù trưởng Sắt (Mtao-Mxây) đã kéo người tới cướp phá buôn làng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Cả hai lần ấy Đăm Săn đều tổ chức đánh trả và chiến thắng, vừa cứu được vợ lại vừa sáp nhập được đất đai, của cải của kẻ địch khiến cho oai danh của chàng càng lừng lẫy, bộ tộc càng giàu có và đông đúc hơn.
II. Hướng dẫn soạn bài Chiến thắng Mtao – xây Ngữ văn 10 tập 1
1. Câu 1 trang 36 SGK Ngữ văn 10 tập 1
Tóm tắt diễn biến trận đánh:
a) Đăm săn khiêu chiến và thái độ của Mtao-Mxây là: Mtao-Mxây chưa chịu giao chiến ngay mà bỡn cợt chàng. Khi chuyển bị bước vào cuộc chiến thì thể hiện sự run sợ (trang bị vũ khí đầy mình mà vẫn tỏ ra sợ hãi, tần ngần, do dự, đắn đo,…)
b) Bước vào cuộc chiến:
Hiệp đấu thứ nhất
- Hai bên lần lượt múa khiên. Trong khi Mtao-Mxây múa khiên trước, Đăm Săn vẫn giữ thái độ bình tĩnh, thản nhiên. Thể hiện bản lĩnh của người anh hùng
- Kết quả hiệp đấu: Mtao-Mxây tỏ rõ sự kém cỏi nhưng vẫn cố ra vẻ huênh hoang
Hiệp đấu thứ hai
- Đăm Săn múa khiên: sức mạnh như gió bão khiến Mtao-Mxây hoảng hốt trốn chạy. Hắn chém Đăm Săn nhưng trượt nên phải đến sự cứu giúp của Hơ Nhị nhưng Đăm Săn đã đớp được
- Kết quả: Nhận được miếng trầu của Hơ Nhị, Đăm Săn mạnh hẳn lên.
Hiệp đấu thứ ba:
- Đăm Săn múa và đuổi theo Mtao-Mxây, đâm trúng kẻ thù nhưng áo của hắn không thủng, chàng nhờ đến sự giúp đỡ của Ông Trời nên đã cắt được đầu của Mtao-Mxây.
- Kết quả: Đăm Săn cứu được vợ, dân làng Mtao-Mxây nhất loạt theo Đăm Săn về ngôi làng mới.
2. Câu 2 trang 36 SGK Ngữ văn 10 tập 1
Những câu nói và hành động của dân làng đối với việc thắng thua của hai tù trưởng để thấy được thái độ và tình cảm của cộng đồng Ê –đê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung và đối với người anh hùng sử thi nói riêng là:
- Đối với Mtao-Mxây khi tù trưởng của mình thất bại thì tất cả những người trong bộ tộc của Mtao-Mxây đều thể hiện rõ thái độ kính trọng, tâm phục và nghe theo vị tù trưởng chiến thắng mạnh hơn. Họ nhất quán đi theo người có chiến thắng. Qua đó chứng tỏ họ luôn mong muốn được sống trong một cộng đồng giàu có hơn, có được người lãnh đạo tài giỏi hơn để bảo vệ cho mình.
- Đối với Đăm săn: Có một sự ngưỡng mộ vị anh hùng của bộ tộc mình nó thể hiện ở việc dân làng tưng bừng náo nhiệt chào đón vị anh hùng của mình mới chiến thắng trở về không chỉ chào mừng chiến thắng của vị tù trưởng của mình, buôn làng được mở mang giầu có mà còn để tiếp đón những người nô lệ mới bằng sự chân thành và hoà hợp.
3. Câu 3 trang 36 SGK Ngữ văn 10 tập 1
- Phần cuối tác giả dân gian chủ yếu miêu tả cảnh chiến thắng tưng bừng của phía Đăm Săn.
- Ý nghĩa của sự lựa chọn ấy: Kết thúc câu truyện là cảnh Mtao-Mxây thất bại và cảnh chiến thắng ăn mừng của buôn làng Đăm săn. Khi chứng kiến sự thất bại của Mtao-Mxây nhưng dân làng không hề tỏ ra sợ hãi hay lo lắng ngược lại ngay lập tức theo về phía Đăm Săn, hoà nhập với cuộc đồng mới một cách rất tự nhiên. Về phía dân làng Đăm săn họ chào mừng những người dân mới bằng một thái độ vô cùng niềm nở, chân tình. Không khí của buổi tiệc sau chiến thắng từng bừng náo nhiệt vui say không hề có một chút gợn nào. Qua những chi tiết đó, ta có thể nhận thấy tính tất yếu của cuộc chiến tranh thị tộc – đó là cuộc chiến tranh không kìm hãm sự phát triểu của xã hội Ê-đê, mà trái lại, nó giúp những tập thể riêng lẻ hợp thành những tập thể lớn hơn, mạnh hơn, trở thành một dân tộc trưởng thành thực sự. Từ đó, cũng ca ngợi sức mạnh và tầm vóc của người anh hùng, đã thống nhất những bọ lạc đơn lẻ thành một một bộ lạc lớn, một cộng đồng giàu có hơn, mạnh hơn.
4. Câu 4 trang 36 SGK Ngữ văn 10 tập 1
- Giá trị miêu tả và biểu cảm của các câu văn có dùng lối so sánh, phóng đại khi miêu tả nhân vật, khung cảnh diễn ra sự việc đã làm nổi bật hình ảnh to lớn, tầm vóc lịch sử vị đại của người anh hùng Đăm săn, vẻ đẹp cường tráng bên ngoài và ý chí lớn lao bên trong. Đây cũng chính là nghệ thuật nổi bật của sử thi dân gian khi miêu tả hình tượng người anh hùng.
III. Luyện tập bài Chiến thắng Mtao – xây Ngữ văn 10 tập 1
- Sự xuất hiện của Ông Trời (thần linh) và việc can thiệp của Ông Trời vào chiến thắng của Đăm Săn chứng tỏ mối quan hệ giữa con người và thần linh thời đó gắn bó mật thiết với nhau, người dân tộc luôn tin tưởng và đi theo sự chỉ dẫn của thần linh. Nó thể hiện cho tư duy thần thoại trong sử thi khi chưa có sự phân hóa giai cấp rạch giòi. Tuy nhiên, thần linh chỉ đóng vai trò là người hỗ trợ cho hành động chứ không phải là người quyết định kết quả của cuộc chiến. Như vậy, trong mối quan hệ với các thần, người anh hùng vẫn giữ được vai trò quyết định và có tính độc lập riêng. Từ những chi tiết đó đã đề cao vai trò của nhân vật anh hùng, đề cao tinh thần dân chủ của thời thị tộc cổ xưa và thể hiện ước muốn được sống hòa hợp với tự nhiên.
Nguồn Internet
