Phân Tích Nhân Vật Chị Dậu Trong Tác Phẩm Tắt Đèn Của Ngô Tất Tố

Đề bài: Phân tích nhân vật chị Dậu trong tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố

Bài làm

Ngô Tất Tố là nhà văn xuất sắc trong dòng văn học hiện thực phê phán,cũng là nhà văn xuất sắc của người dân quê Việt Nam. Ông viết về họ với sự thấu hiểu tận cùng những nỗi khổ đau,mất mát của cõi người trong xã hội phong kiến. Đồng thời ông cũng viết về họ với tất cả niềm yêu thương,trân trọng và gửi gắm hi vọng vào bản chất tốt đẹp không bị những khốn khổ của cuộc đời làm khuất lấp.

Nhắc đến ông là ta nhớ đến tiểu thuyết “Tắt đèn”,nói đến “tắt đèn” là ta nghĩ đến thân phận chị Dậu. Đó là một người phụ nữ nông dân nghèo khổ,cần cù lao động,giàu tình thương chồng thương con,dũng cảm chống lại bọn cường hào. Nhà văn Ngô Tất Tố đã xây dựng nhân vật chị Dậu tiêu biểu cho cảnh ngộ khốn khổ và phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.

Chị Dậu là một người phụ nữ nghèo khó,đau khổ. Một gia đình hai vợ chồng và ba đứa con thơ. Cày thuê cuốc mướn “đầu tắt mặt tối” quanh năm mà vẫn “cơm không đủ ăn,áo không đủ mặc”. Mấy gian nhà gianh như một túp lều,trống không. Sau hai cái tang mẹ chồng và đứa em chồng,gia đình chị Dậu đã trở thành “hạng cùng đinh”. Tai họa dồn dập. Giữa ngày mùa mà trong nhà không có một hạt gạo,mấy đứa con thơ chỉ biết ăn khoai,nhá rễ khoai. Hai suất sưu của chồng và đứa em chồng đã chết,cái “món nợ nhà nước” ấy là tai họa khủng khiếp nhất giáng xuống đầu gia đình chị Dậu. Vì cái tội thiếu sưu,mà anh Dậu đã bị lý trưởng làng Đông Xá “bắt trói như trói chó để giết thịt”. Chị Dậu là một tội đồ đáng thương. Xin nới lỏng dây trói cho chồng,chị liền bị tên cai lệ “đánh đấm túi bụi”. Xin khất sưu cho chồng thì bị tên cai lệ “tát đánh bốp” vào mặt và “bịch mấy bịch” vào ngực. Lúc thì bị bọn cường hào bắt trói giải huyện. Lúc thì bị vợ chồng Nghị Quế bắt bí,mua rẻ đứa con và ổ chó. Xin cái triện đóng vào tờ văn tự bán con mà chị Dậu phải cấy không công cho “cụ lí” một mẫu ruộng. Đau khổ nhất là chị Dậu phải “đứt ruột” bán đứa con gái đầu lòng lên bảy với giá một đồng bạc để nộp sưu cho chồng. Nhục nhã nhất là chị bị tri phủ Tư Ân và cụ cố Thượng xâm phạm đến phẩm giá,nhân phẩm. Có điều kì lạ là người đàn bà nhà quê này,tuy phải đổ nhiều nước mắt,nhiều tiếng thở dài…nhưng đã đứng vững trước bao thử thách,tai họa. Ngô Tất Tố bằng tấm lòng nhân đạo đã dành cho nhân vật chị Dậu bao tình thương xót và cảm thông chứa chan.

Chị Dậu là một người vợ,một người mẹ đảm đang,đôn hậu. Mấy lần chị nhẫn nhục cất tiếng van xin cụ lí,tên cai lệ nới dây trói cho chồng,xin khất sưu cho chồng vì muốn cho chồng bớt đau. Mấy lần chị Dậu,mồ hôi và nước mắt thánh thót xin vợ chồng Nghị Quế “gión tay làm phúc” mua đứa con và ổ chó. Tất cả vì lòng thương chồng và thương con bao la. Hình ảnh chị Dậu bế con thơ,quạt cháo cho nguội,an ủi chồng: “Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột” là một cảnh tượng cảm động của người vợ hiền thảo trong cái gia đình Việt Nam xưa nay:

“Tay bưng đĩa muối chén gừng

Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau”

Trước cảnh chồng bị bắt giam,bị đánh trói thập tử nhất sinh,chị Dậu chạy ngược chạy xuôi đi vay nợ,bòn mót bán gánh khoai,bán con,bán chó. Bán con dù đau đớn nhưng đó là một giải pháp tình thế để cứu chồng qua tai họa trước mắt. Tình thương chồng của chị Dậu gắn liền với tình thương con không thể nào kể xiết. Một củ khoai chị cũng nhịn,nhường lại cho con. Trước khi dẫn cái Tí sang nhà cụ Nghị,lòng chị tan nát,buồn rũ rượi,nghe các con kêu khóc mà chị “thổn thức”. Như một linh hồn đau khổ,tội lỗi,chị chùi nước mắt mà tự nói với lòng mình: “Thôi,phải tội với trời,mẹ chịu! Cảnh nhà đã thế,mẹ đành dứt tình với con!”. Chị Dậu vừa khóc,vừa van xin đứa con gái ngây thơ bị mẹ bán đi. Mỗi tiếng kêu là một nhát dao cắt lòng. Mỗi tiếng kêu là một giọt lệ. Nghe thật não nùng ai oán. Vì trong tai họa,chị tự biết hành động bán con của người mẹ là “phải tội với trời” nhưng đó là con đường cùng,vì không có tiền nộp sưu thì chồng chị “sẽ chết ở đình,chứ không sống được”. Qua đó,ta càng thấy rõ,trong bi kịch gia đình,trái tim đôn hậu và đức hi sinh của chị Dậu,của người vợ,người mẹ đã bừng sáng lên.

Chị Dậu là một người phụ nữ nông dân cứng cỏi,dám đấu tranh chống áp bức,lúc nào chị cũng cố vươn ra để thoát khỏi tai họa. Chị rất nhẫn nhục trong xưng hô với bọn cường hào. Chị tự xưng là “cháu”,”nhà cháu”. Gọi bọn cai lệ là “ông”,”cháu van ông…”. Khi bị tát đánh vào mặt,vào ngực,khi tên cai lệ “giật phắt cái dây thừng” trong tay tên hầu cận lí trưởng chạy đến trói anh Dậu khi anh còn đang ốm thì thái độ của chị Dậu trở nên quyết liệt. Chị “xám mặt”,”nghiến hai hàm răng” cự lại: “Chồng tôi đau ốm,không được phép hành hạ”. Lũ thú dữ lồng lên,chị căm giận thách thức: “Mày trói ngay chồng bà đi,bà cho mày xem!”. “Cháu” đã trở thành “bà”,”ông” đã biến thành “mày”. Tay thước,roi song,dây thừng của lũ đầu trâu mặt ngựa trở nên vô nghĩa với chị Dậu. Chị đã dũng cảm đánh ngã nhào tên cai lệ và tên hầu cận lí trưởng. Chị đã dạy cho chúng một bài học đích đáng! Trước sự can ngăn của chồng,chị Dậu vẫn chưa nguôi giận: “Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế,tôi không chịu được…”

Con giun xéo mãi cũng quằn,chị Dậu cũng vậy,bị áp bức dã man,tính mạng bị đe dọa,chị đã vùng lên đánh trả một cách dũng cảm. Chị Dậu,chồng con chị cũng như hàng triệu nông dân là nạn nhân của chế độ thực dân nửa phong kiến. Sưu thuế dã man,ách áp bức của bọn cường hào địa chủ đã tước đoạt quyền sống làm người của họ. Nhân vật chị Dậu là hiện thân cho bao phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ nông dân như đảm đang,đôn hậu,giàu tình thương chồng,thương con,dũng cảm chống áp bức. Bức chân dung chị Dậu đã tô đậm giá trị hiện thực và tinh thần nhân đạo trong tiểu thuyết “Tắt đèn” nói chung và đoạn trích “tức nước vỡ bờ” nói riêng. Ta càng cảm thấy “bản chất của nhân vật chị Dậu rất khỏe,cứ thấy lăn xả vào bóng tối mà phá ra” như Nguyễn Tuân đã nhận xét. Ông đã chỉ ra một quy luật tất yếu trong xã hội: Có áp bức có đấu tranh.

Tóm lại,qua đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”,ta thấy nổi bật lên hình ảnh người phụ nữ nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám với tình yêu chồng,thương con tha thiết,giàu lòng vị tha và đức hi sinh. Đọc đoạn trích này,ta thấy trào dâng lên sự khâm phục,biết ơn trước những con người như thế. Họ thật sự xứng đáng với tám chữ vàng mà Bác Hồ trao tặng cho phụ nữ Việt Nam: “Anh hùng,bất khuất,trung hậu,đảm đang”.