Cảm nhận về vẻ đẹp dòng sông Hương trong Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Đề bài: Em hãy cảm nhận về vẻ đẹp dòng sông Hương trong “Ai đã đặt tên cho dòng sông ” của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Bài làm

Hoàng Phủ Ngọc Tường được biết đến là một nhà văn có phong cách độc đáo và có sở trường về thể bút kí, tuỳ bút. Lời văn của ông được cấu tạo bởi hệ thống ngôn từ nghệ thuật rất sang trọng, ám ảnh và mang đậm chất trữ tình của cái tôi uyên bác, tài hoa.

Tác giả là một trí thức yêu nước, đã từng gắn bó đời mình với cuộc kháng chiến chống Mỹ gian khổ của nhân dân ta, là một anh hùng của dân tộc. Sau năm 1975, khi mà đã thống nhất nước nhà thì ông đã viết tập kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Trong tác phẩm tuyệt diệu này thì nhà văn đã gắn bó lòng yêu nước, tinh thần dân tộc với tình yêu sâu sắc dành cho thiên nhiên đất nước và con người của một mảnh đất gắn liền với truyền thống văn hoá lịch sử lâu đời của dân tộc mà ông đã bỏ công say mê tìm tòi, tích luỹ cả một đời người. Dường như tất cả những phẩm chất ấy đã được tác giả khéo léo thể hiện một cách đầy ẩn ý qua việc miêu tả vẻ đẹp của dòng sông Hương như một nhân vật trữ tình. Với tất cả những nét tính cách phức tạp, biến đổi một cách kì diệu trong không gian và thời gian. Tất cả được phô diễn qua giọng văn thấm đẫm chất trí tuệ, kết hợp giữa tự sự và trữ tình tài hoa đan xen và say đắm.

Con sông Hương từ vô tri vô giác hiện ra qua sự kết hợp đa góc nhìn khác nhau của Hoàng Phủ Ngọc Tường, từ góc độ địa lý đến lịch sử, văn hoá, nghệ thuật… “hình như chỉ sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất. Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa những bóng cây đại ngàn mãnh liệt qua những ghềnh thác”. Nhưng rồi có những lúc con sông Hương “trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Viết ở thể tuỳ bút, theo như Nguyễn Tuân nói là “lối chơi độc tấu”, “mạch văn tràn chảy tuỳ theo cảm hứng”. Đặc trưng này rất xác đáng với những lời văn công phu của Hoàng Phủ Ngọc Tường khi miêu tả về sông Hương. Nhà văn đã đưa người đọc đến những liên tưởng đầy bất ngờ, nhất là ông đã so sánh “Sông Hương đã sống một nửa cuộc đời mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”. Với Hoàng Phủ Ngọc Tường rằng sông Hương là đứa con của rừng già có một tâm hồn tự do, trong sáng, rừng già đã chế ngự được sức mạnh bản năng ở người con gái của mình để khi ra khỏi rừng, “sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở”.

Với đôi mắt thật tinh tế, khảo sát nghiêm túc của một nhà địa lí có một tầm văn hoá sâu rộng, kết hợp vốn ngôn từ nghệ thuật rất phong phú mượt mà đậm chất thi họa, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tái hiện thủy trình của sông Hương từ vùng trung du đổ xuống, “theo những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó”. Tác giả đã tinh tế khi đặt sông Hương vào giữa cảnh quan núi đồi, lăng tẩm và bãi biển vùng ngoại ô tây-nam thành phố Huế, gương mặt Hương Giang trong xanh phẳng lặng tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn nhận con sông Hương như một chủ thể có ý thức góp phần tôn vinh thêm vẻ đẹp của xứ Huế. Và trước khi về với Huế, sông Hương trôi lặng lẽ và mơ màng giữa một vùng không gian “Bốn bề núi phủ mây phong. Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng vạn niên”. Giữa đám quần sơn lô xô nằm về phía tây thành Huế, nơi đât dành cho giấc ngủ ngàn thu của các bậc vua chúa thời Nguyễn, sông Hương hiện ra với vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi kéo dài mãi “giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà”. Cho đến khi con sông Hương đổ vào thành phố tương lai của chính nó, “nó đã kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng tây nam-đông bắc…, nó đã thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như vành trăng non”. Tác giả Hoàng Phú Ngoạc Tường đã dành cho sông Hương một tình cảm trìu mến, thân thương. Có như vậy, ông mới liên tưởng trạng thái sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang cồn Hến như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu. Đôi mắt sâu sắc của một tâm hồn văn chương-Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn thấu mối quan hệ biện chứng giữa dòng sông Hương mềm mại với con người xứ Huế. Sông Hương thật dịu dàng, duyên dáng như đã góp phần hình thành nên tính cách nết na, ý nhị của người con gái cố đô năm nào.

Hoàng Phủ Ngọc Tường có một trình độ văn hoá uyên bác, ông thật khéo léo khi đã so sánh vẻ đẹp của sông Hương với nhiều dòng sông nổi tiếng thế giới như sông Xen của Pari, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét, sông Nê-va của Nga,… Từ đó mà Hoàng Phủ Ngọc Tường đã có thể tôn vinh vẻ đẹp độc đáo của dòng sông Hương vào buổi đêm đến, “vẫn lập lòe trong đêm sương, những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ mà không một thành phố hiện đại nào còn nhìn thấy được”. Nhà văn ấn tượng với điệu chảy lững lờ của sông Hương qua thành Huế. Ông cho rằng “Đây là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế, có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm hội rằm tháng bảy… chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng.”

Có thể nói Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn hoá đậm chất Huế, ông không chỉ nhìn sông Hương trôi ở trong thì hiện tại, ngày ngày đã mang phù sa và nguồn nước ngọt trao tặng vô tư cho cánh đồng Châu Hoà và cho cuộc sống người dân xứ Huế nơi đây mà ông còn nhìn sông Hương là mạch nguồn, là khởi nguồn cho những giá trị tinh thần lịch sử. Sông Hương trong quá khứ trải qua các triều đại phong kiến vàng son, sông Hương đã từng mang cái tên Linh giang, dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía nam Tổ quốc nước Đại Việt. Sông Hương cũng đã từng vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ năm nào, rồi dòng chảy của sông Hương nó đi suốt qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ trường kì của dân tộc ta, nó góp phần làm nên những chiến công lẫy lừng vang dội cả thế giới như lời đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng nói: “Lịch sử Đảng đã ghi bằng nét son tên của thành phố Huế, thành phố tuy nhỏ nhưng đã cống hiến rất xứng đáng cho Tổ quốc”.

Từ việc hiện thực kiêu hùng của Huế, mà Hoàng Phủ Ngọc Tường cho rằng: “Sông Hương là dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết dưới màu cỏ lá xanh biếc”. Sông Hương là cội nguồn của thi ca nghệ thuật. Đã biết bao văn nhân, thi sĩ đã từng rung động với dòng sông Hương này như Nguyễn Du, Cao Bá Quát, Tản Đà, Tố Hữu… Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tin rằng “có một dòng sông thi ca về sông Hương và tôi hy vọng đã nhận xét một cách công bằng về nó khi nói rằng dòng sông ấy không bao giờ lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ”. Cao Bá Quát cũng đã từng nhìn sông Hương mà thốt lên rằng: “Trường giang như kiếm lập thanh thiên”. Tản Đà đã thấy “dòng sông trắng, lá cây xanh”. Hàn Mặc Tử thì lại so sánh tôn vinh sông Hương như sông ngân hà: “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó/Có chở trăng về kịp tối nay”. Còn với Thu Bồn chỉ nhìn dòng nước lững lờ của sông Hương mà đã xao xuyến bâng khuâng “con sông dùng dằng con sông không chảy/Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”. Còn với Nguyễn Trọng Tạo, Hương Giang lãng đãng một bầu khí quyển huyền thoại thi ca giúp nhà thơ thăng hoa những vần mê đắm:

“Con sông đám cưới Huyền Trân

Bỏ quên dải lụa phù vân trên nguồn

Hèn chi thơm thảo nỗi buồn

Niềm riêng nhuộm tím hoàng hôn đến giờ

Con sông nửa thực nửa mơ

Nửa mong Lí Bạch, nửa chờ Khuất Nguyên”

Đất nước Việt Nam ta có biết bao dòng sông chảy qua mọi miền xứ sở, và nó đã kịp chảy vào trong những vần thơ, trang văn tuyệt vời của các thi sĩ. Bạn đọc từng phải chạnh lòng xót xa với Hoàng Cầm khi ông nghe tin sông Đuống bị quân thù chiếm đóng. Nhà thơ đã phải thốt lên: “Sông Đuống trôi đi/Một dòng lấp lánh/Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kì”. Công chúng yêu văn hẳn cũng đã chiêm ngưỡng vẻ đẹp hung bạo và trữ tình của “Đà Giang độc bắc lưu” qua những “trang hoa” xuất sắc của nhà tuỳ bút hàng đầu là Nguyễn Tuân. Còn giờ chúng ta lại tìm đến với sông Hương- dòng sông đã tự thu mình khiêm tốn trong lãnh địa Thừa Thiên Huế, nhưng trải qua những trang kí tài hoa của tác giả sông Hương hiện ra với những vẻ đẹp dịu dàng, tinh tế, góp phần làm cho Huế trở thành một bức tranh sơn thuỷ hữu tình. Hơn thế nữa sông Hương còn là dòng sông lịch sử, văn hoá, thơ ca và nghệ thuật. Sông Hương đã là một phần trong đời sống tâm linh của người dân Huế trầm mặc, sâu sắc. Nhan đề “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã gợi lên trong tình cảm của bạn đọc nhiều băn khoăn về con sông Hương tưởng đã quá quen mà lại lạ và cần được khám phá thêm. Có như vậy, chúng ta mới hiểu thật sâu sắc hơn về quê hương đất nước, tự hào hơn về giang sơn cẩm tú Việt Nam.

Hi vọng bài văn mẫu trên sẽ mang lại cho các bạn những kiến thức bổ ích, chúc các bạn và các em ôn tập tốt!