Phân tích cái ngông của Tản Đà trong bài thơ “Muốn làm thằng Cuội”

Phân tích cái ngông của Tản Đà trong bài thơ “Muốn làm thằng Cuội”

Bài làm

Tản Đà là một tài năng của văn học Việt Nam. Ông nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực nhưng đặc biệt là thơ. Ông được coi là chiếc cầu nối giữa hai thời đại thơ cổ điển và thơ hiện đại. Bài thơ Muốn làm thằng cuội nằm trong tập “ Khối tình con” thể hiện tâm trjang buồn chán bất hoà với thực tại của ông. Đồng thời bài thơ đã thể hiện rõ nét cái ngông của Tản Đà.

Bài thơ được làm theo thể thất ngôn bát cú đường luật- một thể thơ được dùng thể hiện những nội dung trang trọng. Nhưng ở trong bài thơ này ông có những tìm tòi mới mẻ bằng casch đưa vào thơ những cảm xúc phóng khoáng, ngôn ngữ thơ giản dị gần gũi với đời thường, giọng thơ thanh thoát, hóm hỉnh, nhẹ nhàng.

Ngay tựa đầu bài thơ Muốn làm thằng cuội ta đã nhận ra chất ngông vốn có thi nhân. Ngông được hiểu là thái độ ứng xử với cuộc đời một cách khác thường, là biểu hiện của sự bất mãn với cuộc đời. Tản Đà đã mang đến một cái tôi đầy cá tính đầy bản ngã. Trong suốt cuộc đời mình Tản Đà đã sống trong tâm trạng bất đắc chí, tài cao phận thấp chí khí uất. Tâm trạng ấy khiến Tản Đà than thở một nỗi sầu da diết:

“ Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi

Trần thế em nay chán nửa rồi”

Nỗi sầu của ông không chỉ là nỗi sầu bất mãn cá nhân, thân phận:

“ Hai mươi năm lẻ hoài cơm áo

Mà đến bây giờ có thế thôi”

hay

“ Tài cao phận thấp chí khí uất

Giang hồ mê chơi quên quê hương”

mà đó còn là nỗi sầu nhân sinh, buồn đau về thời thế, đất nước:

“ Gió gió mưa mưa đã chán phèo

Sự đời nghĩ đến lại buồn teo”

Chính vì bất mãn với cuộc đời nên Tản Đà mới than thở với chị Hằng. Cái ngông của Tản Đà là khi các thi nhân xưa chỉ biết lặng lẽ ngắm trăng thở dài thì Tản Đà lại tạo nên cả một thế giới người đẹp ở cõi tiên: Tây Thi, Chức Nữ, Hằng Nga để bầu bạn, tâm sự. Với tâm hồn nghệ sĩ lãng mạn, Tản Đà tìm cách thoát li bằng mộng tưởng. Đặc biệt giấc mộng thoát li của Tản Đà rất ngông: thoát li lên cung trăng làm bạn với chị Hằng:

“ Cung quế đã ai ngồi đó chửa

Cành đa xin chị nhấc lên chơi

Có bầu có bạn can chi tủi

Cùng gió, cùng mây thế mới vui”

Đây không phải là lần đầu tiên Tản Đà thực hiện những chuyến viễn du tưởng tượng lên thượng giới, có lúc ông được lên hầu trời đọc thơ văn, đem thơ bán cửa giời, có lúc lại ngông nghênh viết thư đòi cưới chị Hằng Nga:

“ Tình sông trăm ngẩn mười ngơ

Ngồi buồn lấy giấy viết thư hỏi trời

Xem thư trời cũng bật cười

Cười cho hạ giới có người oái oăm”

Tản Đà vốn là một hồn thơ ngông, chính Tản đà cũng tự nhận mình là một vị tiên trên trời bị đày xuống hạ giới vì tội ngông. Nhà thơ đang mong muốn làm chú cuội để được lên chơi với chị Hằng là một lẽ thường tình.

Khát vọng thoát li lên cung trăng đã ngông nhưng ngông hơn nữa là ở cách ông xưng hô rất thân mật với chị Hằng. Cách xưng hô chị- em như hai người bạn thân đã quen nhau từ rất lâu rồi. Cách xưng hô có phần suồng sã, rồi khi lên đến cõi tiên ông lại dám nhận mình là tri âm tri kỉ của người đẹp, xem người đẹp như người bạn tâm tình để giãi bày mọi tâm sự. Có bầu có bạn thì sẽ không buồn tủi, được phóng túng cùng gió và mây như vậy mới vui.

Giấc mộng rất lãng mạn, rất ngông. Tản Đà có những khát vọng chân chính của một con người luôn gắn bó với cuộc đời, luôn mong muốn cuộc đời nói chung đời mình nói riêng có niềm vui, hạnh phúc, đưuọc gặp những bạn bè nhân hậu, chân tình:

“ Chung quanh những cây cùng đá

Biết người tri kỉ đâu đây mà tìm”

và đã từng ước mơ:

“ Kiếp sau xin chớ làm người

Làm đôi chim nhạn tung trời mà bay”

Và ước nguyện muốn làm thằng cuội, cái khát vọng chính đáng kia bắt gặp một giấc mộng của một hồn thơ đa tình, trở thành một cách nói có phần ngông nghênh, ngạo đời, lãng mạn.

Mạch cảm xúc lãng mạn và cái ngông được đẩy lên đến đỉnh điểm ở hai câu kết của bài thơ:

“ Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám

Tựa nhau trông xuống thế gian cười”

Đó là một ước muốn kiểu Phí Văn Vi thời xưa. Nhưng Phí Văn Vi cưỡi hạc vàng phiêu diêu trong cõi vô cùng của trời đất, để lại cho đời sau bao tiếc nuối. Còn Tản Đà lại muốn cho người đời chiêm ngưỡng cái cảnh mình tựa vào vai chị Hằng mà mỉm cười sảng khoái đắc chí trong ánh trăng huyền ảo. Khát vọng mãnh liệt của ông đã trở thành hiện thực khiến ông cười vì được thoát khỏi thế giới phù sinh, xô bồ kia. Trong con mắt nhìn đời rất ngông của Tản Đà, cõi trần bụi bặm chỉ còn là bé tí chẳng đáng bận tâm. Đó là nụ cười rất ngông, rất Tản Đà. Nhưng có lẽ sau nụ cười ấy lại là nỗi lòng nặng trĩu những ưu tư của một người dân đất Việt.

Muốn làm thằng Cuội là bài thơ lãng mạn hết sức độc đáo. Nó độc đáo ở cái ngông muốn làm thằng cuội của tác giả. Độc đáo ở nguồn cảm xúc dồi dào, phóng túng, bay bổng đưọc thực hiện qua những tìm tòi đổi mới ở thể thơ thất ngôn bát cú đường luật với cách ngắt nhịp khác cách ngắt nhịp ¾ truyền thống. Ngôn ngữ thơ giản dị phóng khoáng gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày, nhất là ở giọng điệu thơ ngông nghênh, hóm hỉnh của tản đà.