Hướng dẫn cảm thụ văn học bài Vẽ quê hương – Tiếng việt 3.

Hướng dẫn cảm thụ văn học bài Vẽ quê hương – Tiếng việt 3.

Hướng dẫn

Vẽ quê hương

Bút chì xanh đỏ

Em gọt hai đầu

Em thử hai màu

Xanh tươi đỏ thắm

Em vẽ làng xóm

Tre xanh, lúa xanh

Sông máng lượn quanh

Một dòng xanh mát

Trời mây bát ngát

Xanh ngắt mùa thu

Xanh màu ước mơ…

Em quay đầu đỏ

Vẽ nhà em ở

Ngói mới đỏ tươi

Trường học trên đồi

Em tô đỏ thắm

Cây gạo đẩu xóm

Hoa nở chói ngời

A, nắng lên rồi

Mặt trời đỏ chót

Lá cờ Tổ quốc

Bay giữa trời xanh…

Chị ơi bức tranh

Quê ta đẹp quá!

(Định Hải)

Cách đọc

Đọc bài thơ với giọng say sưa, nhịp nhàng, hồn nhiên. Chú ý ngắt nhịp giữa các dòng thơ ; nghỉ hơi đúng sau mỗi dòng thơ và giữa các khổ thơ. Khổ 1 đọc chậm rãi, bình thường. Khổ 2, 3 đọc với giọng ngỡ ngàng, ngạc nhiên, thích thú, thể hiện niềm say mê với bức tranh vẽ quê hương. Hai câu cuối đọc với giọng vui tươi, rộn ràng như một tiếng reo vui, phấn khởi.

Gợi ý cảm thụ

Ở môn Hát nhạc Lớp 2, các em đã được học bài hát Cây bút chì với giai điệu trữ tình, thiết tha, trong sáng, đầy tình cảm yêu mến quê hương, ngôi trường. Lên Lớp 3, các em lại được học bài thơ Vẽ quê hương của nhà thơ Định Hải, một bài thơ xinh xắn, cũng chứa chan tình yêu quê hương đất nước.

Như cái tên giản dị, dễ thương “Vẽ quê hương”, bài thơ vừa kể, vừa tả đầy đủ quy trình của việc tô vẽ: từ cầm cây bút chì trên tay, gọt bút, thử bút, thử màu ; vẽ hết những cảnh vật có màu xanh đến việc quay đầu bút đỏ để vẽ những sự vật màu đỏ ; và rồi đến lúc hoàn thành bức vẽ, em bé vui thích reo lên: “Chị ơi bức tranh – Quê ta đẹp quá!”.

Bài thơ được làm theo thể thơ 4 chữ dễ đọc, dễ nhớ, dễ thuộc, lời thơ nhẹ nhàng, trong sáng, hồn nhiên. Cả bài thơ hầu hết là hình ảnh tả thực nên cảnh hiện lên rất chân thực, sống động, tươi màu thắm sắc. Khổ 1 giới thiệu việc em bé chuẩn bị cho bức vẽ. Biện pháp điệp ngữ, lặp cấu trúc câu ở câu thơ thứ hai và thứ ba cho chúng ta hình dung ra dáng vẻ vui thích, say mê của em bé. Khổ 1 có 4 câu thơ, câu 1 như thu lại trong chiếc bút nhỏ xinh “Bút chì xanh đỏ”, sau khi em gọt bút rồi, mới tách ra, rõ ra hai màu: “xanh tươi, đỏ thắm”. Nhưng màu sắc chỉ thật sự sinh động, gợi cảm xúc khi nó gắn liền với những cảnh, những sự vật cụ thể. Và tất nhiên, đó là những sự vật rất quen thuộc, thân thiết đối với em bé.

Khổ thơ thứ 3 tả màu xanh: này là tre xanh, lúa xanh ; này là dòng sông xanh mát, bầu trời xanh bát ngát, xanh ngăn ngắt; này là ước mơ xanh của tâm hồn thơ trẻ… Vừa đưa từng nét vẽ một cách chăm chú, bé vừa nhẩm ra, chỉ ra cảnh trời mây non nước của quê hương. Ngày trước, trẻ em chỉ có một chiếc bút chì màu hai đầu, một đầu xanh, một đầu đỏ chứ không như bây giờ, các em có đủ 18 màu, 24 màu trong một hộp mà tha hồ chọn lựa. Nên có lẽ với hai màu chì, một xanh, một đỏ nhưng em vẫn tưởng tượng ra đủ sắc điệu xanh đỏ, hiện ra thật sống động trong tâm trí, trong những cảm xúc trong ngần về cảnh sắc quê hương.

Với mạch cảm xúc ấy, tác giả mô tả lại từng nét vẽ của em bé bằng đầu bút chì màu đỏ trong khổ thơ thứ 3. Đó là màu đỏ tươi của ngói mới, màu đỏ thắm của ngôi trường, màu đỏ rực, chói ngời của hoa gạo tháng ba, mặt trời đỏ chót và cuối cùng là màu đỏ rực rỡ và sống động nhất, nổi bật nhất của lá cờ Tổ quốc. Tiếng reo “A, nắng lên rồi” như kèm theo một nét vẽ điền ngay lập tức vào bức tranh, cảnh thiên nhiên đẹp không thể thiếu ánh nắng của ông mặt trời. Hai câu thơ cuối khổ 3:

Lá cờ Tổ quốc

Bay giữa trời xanh

Là một nét vẽ hài hoà, lá cờ đỏ nổi bật trên nền trời xanh. Kết cấu của bài thơ rất rõ ràng, rành mạch dựa trên hai gam màu chủ đạo: xanh đỏ – xanh tươi, đỏ thắm. Và cuối cùng, bài thơ dẫn chúng ta tới bức tranh toàn cảnh quê hương đẹp trong tiếng reo vui, hớn hở, hồn nhiên của em bé.

Có biết bao bài thơ, bài hát về tình yêu quê hương đất nước nhưng những bài thơ viết cho thiếu niên nhi đồng luôn có một nét riêng rất độc đáo, đó là tình yêu quê hương luôn được soi chiếu qua đôi mắt trong veo và tâm hồn ngây thơ, đáng yêu của trẻ con. Bài thơ Vẽ quê hương là một trong số những bài thơ như vậy, bài thơ đẹp đẽ, hài hoà, cân đối ; từ vần điệu, giọng điệu đến câu chữ đều ánh lên tình yêu tha thiết với gia đình, làng xóm, quê hương, đất nước.

XEM THÊM BÀI 26: ĐẤT QUÝ, ĐẤT YÊU – TẠI ĐÂY

Tags:Văn 3

Theo Baigiangvanhoc.com