Hướng dẫn soạn văn Văn bản – Chương trình Ngữ văn lớp 10

Hướng dẫn soạn văn Văn bản – Chương trình Ngữ văn lớp 10

Hướng dẫn

Trong hoạt động dạy và học, chúng ta từng nhiều lần nghe đến khái niệm “văn bản”, vậy văn bản gì gì, đặc điểm nhận biết văn bản ra sao? Các bạn hãy cùng tham khảo hướng dẫn soạn văn Văn bản dưới đây để tìm thấy lời giải đáp thuyết phục nhất cho mình nhé!

I. Khái niệm, đặc điểm

1. Đọc các văn bản (1), (2), (3) (SGK trang 23, 24) và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Câu 1. Mỗi văn bản trên được người nói, người viết tạo ra trong loại hoạt động nào? Để đáp ứng nhu cầu gì? Dung lượng (số câu) ở mỗi văn bản như thế nào?

Trả lời

– Các văn bản trên được người viết tạo ra trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.

– Các văn bản trên để đáp ứng nhu cầu trao đổi kinh nghiệm, tư tưởng tình cảm… với người đọc.

– Dung lượng số câu ở mỗi văn bản:

+ Văn bản 1: dung lượng ngắn gọn, súc tích.

+ Văn bản 2: dung lượng ngắn gọn

+ Văn bản 3: dung lượng dài hơn văn bản 1 và văn bản 2.

2. Mỗi văn bản trên đề cập vấn đề gì? Vấn đề đó được triển khai nhất quán trong toàn bộ văn bản như thế nào?

Trả lời

+ Văn bản 1: Nội dung đề cập tới vấn đề ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách và phẩm giá con người.

+ Văn bản 2: đề cập đến số phận, thân phận của người phụ nữ.

+ Văn bản 3: nội dung thể hiện lời kêu gọi nhân dân chống Pháp.

3. Ở những văn bản có nhiều câu, nội dung của văn bản được triển khai mạch lạc qua từng câu, từng đoạn như thế nào? Đặc biệt ở văn bản 3, văn bản còn được tổ chứng theo kết cấu ba phần thế nào?

Trả lời:

Ở văn bản (2), mỗi cặp câu lục bát tạo thành một ý và các ý này được trình bày theo cấu tạo của phép so sánh, ví von: bao gồm sự vật so sánh và sự vật được so sánh. Giữa hai cặp câu khong chỉ có sự liên kết về ý nghĩa mà còn được gắn kết bởi mô- típ Thân em. Ở văn bản (3), dấu hiệu về sự mạch lạc còn được nhận ra qua bố cục bao gồm, bao gồm 3 phần: Mở bài, thân bài và kết bài.

– Mở bài: bao gồm tiêu đề và đoạn mở đầu

– Thân bài: tiếp theo đến “đồng bào ta nhất định thắng lợi”

– Kết bài: Phần còn lại.

4. Về hình thức, văn bản có dấu hiệu mở đầu và kết thúc như thế nào?

Trả lời:

Về hình thức, văn bản có dấu hiệu mở đầu và kết thúc

– Văn bản (3)

+ Phần mở đầu của văn bản gồm tiêu đề và một lời hô gọi (Hỡi đồng bào toàn quốc!) với mục đích dẫn dắt người đọc vào phần nội dung.

+ Phần kết thúc là hai câu khẩu hiệu để cổ vũ và khích lệ tinh thần yêu nước mạnh mẽ hơn.

Điều này là do văn bản trên là một văn bản chính luận được trình bày dưới dạng một lời kêu gọi.

5. Mỗi văn bản trên được tao ra nhằm mục đích gì?

Trả lời

Mục đích của việc tạo lập:

– Văn bản (1) là nhằm cung cấp cho người đọc một quan điểm về sự tác động và ảnh hưởng của môi trường sống đối với tính cách của con người.

– Văn bản (2) nói lên thân phận phụ thuộc của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy rẫy những bất công. Họ không có quyền cất lên tiếng nói riêng, không có quyền quyết định số phận của bản thân mà hoàn toàn phải phụ thuộc vào kẻ khác.

– Văn bản (3) là kêu gọi toàn dân đứng lên đồng sức, đồng lòng để chống lại cuộc chiến tranh xâm lược lần thứ hai của thực dân Pháp.

II. Các loại văn bản

1. Vấn đề và lĩnh vực của văn bản

Trả lời:

Văn bản	Vấn đề	Lĩnh vực	Từ ngữ	Cách thức thể hiện
1	Ảnh hưởng của môi trường sống đến phẩm chất, nhân cách của con người	Cuộc sống thường nhật	Thường ngày	Mang tính khẩu ngữ và giao tiếp thông thường
2	Số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến	Nghệ thuật	Nhiều hình ảnh có sức gợi hình, gợi cảm	Giàu giá trị biểu cảm
3	Kêu gọi toàn dân chống Pháp	Chính trị	Lớp từ vựng vừa thân thuộc, vừa thuộc lĩnh vực chính trị	Sử dụng phương thức thuyết minh

2. So sánh văn bản (2), (3) với một bài học thuộc môn khoa học khác (văn bản 4) và một đơn xin nghỉ hoc (5). Rút ra nhận xét

Văn bản	Về phạm vi sử dụng	Về mục đích giao tiếp	Về trường từ vựng	Về kết cấu
1	Lĩnh vực văn học nghệ thuật	Thể hiện tư tưởng, tình cảm	Văn học nghệ thuật	Theo mô- típ
2	Chính trị	Lời kêu gọi kháng chiến	Chính trị	Bố cục: ba phần
3	Khoa học	Trình bày tri thức và kĩ năng	Khoa học	Có các phần rõ ràng
5	Hành chính	Đề xuất nguyện vọng	Hành chính	Theo hình thức có sẵn

Theo Tapchivanhoc.com